Dernek Tüzüğü Nedir?
Dernek kuruluşu için en az 7 gerçek ve tüzel kişinin bir araya gelerek dernek kurmaya karar verdikten sonra bir tüzük oluşturması gereklidir. Bu tüzüğe derneğin amaç ve hedefleri ve yapacağı faaliyetler yazılmaktadır. Yukarıda da bahsedildiği üzere, TMK 59’da yer alan hüküm gereğince; derneğin tüzel kişilik kazanabilmesi için kurucuların kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünden iki örneği ve diğer gerekli formları yerleşim yerinin bulunduğu yerin (Derneğin kurulacağı yerin) en büyük mülki amirine vermeleri gerekir. Ancak bu halde dernek kuruluşu tamamlanabilir.
Türk Medeni Kanunu’nun 58.maddesine göre; Dernek tüzüğünde bulunması zorunlu düzenlemelerin bulunmaması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Eğer derneğin amacı ahlaka ve hukuka uygunsa tüzükte birtakım eksik hususların bulunması derneğin tüzel kişilik kazanabilmesine engel teşkil etmez. Her derneğin mutlaka bir tüzüğü bulunmak zorundadır. Dernek kuruluşu için söz konusu tüzükte aşağıda gösterilen konuların belirtilmesi zorunlu ve gereklidir:
• Derneğin adı
• Derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere dernekçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma biçimleri ile ilgili faaliyet alanı
• Derneğe üye olma ve üyelikten çıkmanın şart ve şekilleri
• Genel kurulun toplanma şekli ve zamanı
• Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri
• Yönetim kurulu ve denetim kurulunun görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asıl ve yedek üye sayısı
• Derneğin şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği
• Üyelerin ödemek zorunda olacağı giriş aidat tutarının ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli
• Derneğin borçlanma usulleri
• Derneğin iç denetim şekilleri
• Tüzüğün hangi koşullarda ve nasıl değiştirilebileceği
• Derneğin feshi söz konusu olduğunda mal varlığının tasfiye biçimi
Tüzük derneğin bulunduğu yerdeki en büyük mülki amirliğe sunulduktan sonra kuruluş bildirimi ve verilen belgelerin doğruluğu ve dernek tüzüğü söz konusu makam tarafından 60 gün içinde dosya üzerinden incelenmeye tabi tutulur. Şayet kuruluş bildiriminde ya da tüzükte eksiklik veya kanuna aykırılık varsa veya 7 gerçek/tüzel kişinin gerekli fiil ehliyeti yoksa bunların tespit edilmesi halinde noksanlığın giderilmesi için kuruculara bildirim yapılır. Durumun tebliğinden itibaren 30 gün içinde eksik hususlar tamamlanmaz veya kanuna aykırılık giderilmezse, en büyük mülki amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması için cumhuriyet savcılığına bildirir. Cumhuriyet savcısı gerekli gördüğü takdirde mahkemeden derneğin faaliyetinin tamamen durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir.
Dernek Kuruluşundan Sonra Yapılması Gerekenler
• Tutulması zorunlu olan dernek defterleri alınır ve notere ya da il sivil toplum müdürlüğünde tasdik ettirilir. Üye Kayıt Defteri, İşletme Hesabı Defteri, Karar Defteri ve Evrak kayıt defteri gibi defterlerin tutulmasındaki usul ve esaslar dernekler yönetmeliğinde belirtilmiştir.
• Dernek geçici başkanı tarafından, karar defterinde DERBİS şifresinin alınmasına dair alınmış karar örneği ve dilekçe ile birlikte, DERBİS şifresi talep edilir. Bu şifre ile bir çok bildirim işlemi, elektronik ortamda gerçekleştirilebilir.
• Dernek yöneticileri tarafından karar defterinde alınacak bir karar ile dernek adı ve kütük numarasının bulunduğu, yuvarlık ve mavi renkli mühür ve dernek kaşesi basım işlemi gerçekleştirilir.
• Vergi dairesinden vergi kimlik numarası edinmeniz gerekmektedir.
• Dernek kurucu üyeleri arasında, derneğin ilk genel kurulu yapılana kadar görev dağılımı gerçekleştirilir. Başkan, başkan yardımcısı, sayman ve sekreterlik gibi görev dağılımlarının yapılması.
• İlk genel kurulun 6 ay içerisinde toplanıp, en az 16 kişi ile yönetim organlarının oluşturulması zorunludur. Genel kurul gerçekleştirene kadar üye kabulü gerçekleştirilip, kurucularla birlikte en az 16 üye bulunmalıdır.
• İlk bir yıl içerisinden iç denetim raporunun oluşturulması zorunludur. Bu rapor denetim kurulu tarafından oluşturulabileceği gibi, dışarıdan bağımsız bir firmadan denetim hizmeti de alınabilir.
• Bir önceki yılın beyanname bildirimi, 1 Ocak ile 31 Nisan arasında doldurulup, DERBİS üzerinden gönderilmesi ya da dernekler birimine teslim edilmesi gerekmektedir. Süresinde verilmeyen beyannamelerin cezası için dernek beyannamesi doldurma başlıklı yazı üzerinden inceleyebilirsiniz.
Yukarıda yer alan işlemler, dernek kuruluşundan sonra yapılması gereken zorunludur. Tabi bu işlemler haricinde isteğe bağlı olan, ancak gerçekleştirilmesi durumunda, dernek faaliyetlerini yürütmeniz için avantaj sağlayacak bir takım işlemler de mevcut. Bunlar:
• Dernek adının tescili işlemi (Marka Patent Başvurusu)
• Dernek web sitesi kurulumu (Online Üyelik Başvurusu ve Aidat Toplama)
• Dernek sosyal medya hesaplarının kurulumu ve yönetimi
• Dernek tanıtım faaliyetleri ve kampanya oluşturulması
• Yardım toplama için izin alınması
• Dernek amaçlarını gerçekleştirmek için proje oluşturulması ve hibe başvurusu (PRODES)
• Spor derneği kurulacaksa sicil tescilinin gerçekleştirilmesi vb. işlemleri kapsamaktadır.
Dernek kurmak için bizleri ziyaret eden, STK gönüllüleri için, yukarıda yazılı olan tüm işlemleri sizlerle birlikte en kısa sürede tamamlamaktayız. Anlaşmalı olduğumuz matbaamız üzerinden dernek makbuzları, dernek defterleri, dernek kaşesi vb. ürünler bastırılıp, kuruluş işlemleri ile birlikte sizlere teslim edilir.
Not: Alındı belgesi, ayni yardım teslim belgesi, gelir-gider makbuzu vb. evraklar yönetmelikte yer alan usullerde basımı gerçekleştirilir. Bu evrakların basımı karar örneği ve dernek kaşesi ile gerçekleştirilirken, aynı zamanda matbaa tarafından 15 gün içerisinde basıma dair bildirimde bulunulması zorunludur.
Tutulması Zorunlu Dernek Defterleri
Dernek kuruluşundan sonra yapılması gereken işlemlerde ilk sırada yer almaktadır. Tüm dernek faaliyetlerini kayıt altına almak için dernek defterlerini kullanmanız gerekiyor. Bunun için zorunlu dernek defterlerini satın alıp, kuruluş işlemi sonrasında notere ya da dernekler birimine tasdik ettirmelisiniz. Peki dernek kurmak isteyenlerin tutması gereken zorunlu defterler nelerdir?
• Karar Defteri: Dernek yönetim kurulu üyeleri tarafından alınacak olan tüm kararlar, karar defterine işlenir ve alt kısmı toplantıya katılan üyeler tarafından imzalanır. Tüm kararlar tarih ve numara sırası ile yazılır.
• Üye Kayıt Defteri: Derneğe üye olarak gelenlerin kimlik, giriş ve çıkış bilgileri bu deftere numara ve tarih sırasıyla birlikte kayıt edilir. İsteğe bağlı olarak üyeler tarafından ödenen aidatlar ve ödemeler bu deftere kayıt edilebilir.
• Evrak Kayıt Defteri: Derneğe gelen ve giden evraklar sıra numarası ile birlikte bu deftere kayıt edilir. Ardından gelen evraklar tarih sırasına göre saklanmak üzere arşivlenir. Gönderilen evrakların ve elektronik ortamdan gelen evrakların kopyası alınarak, arşive koyulur.
• İşletme Hesabı Defteri: Dernekler işletme hesabına göre gelir ve giderlerini kayıt altına alırlar. Ancak kamu yararına çalışan dernekler ve yıllık geliri belirli bir miktarın üstünde olan dernekler bilanço usulü defter tutmak zorundadırlar. Bunun dışında kalan dernekler ise isteğe bağlı olarak bilanço usulü defter tutabilirler.
Yukarıda yer alan defterlerin Türkçe olarak tutulması zorunludur. Bu defterler isteğe bağlı olarak bilgisayar ortamında da tutulabilir. Ancak bu defterler tutulmadan önce her bir sayfanın onaylanması ve numaralandırılması gerekmektedir. Tutulan defterlerde yapılacak olan yanlışlar, yapılan yanlış yazımızın okunmasını engellemeyecek şekilde, üzerine çizgi çekilir. Paraf atlama işlemi ise, yanlışı yapan kişi tarafından gerçekleştirilir. Bu yanlış yazılan yazılar kazımak ya da tamamen karalama yapılarak okunamayacak hale getirilemez. Aksi takdir cezai işlem uygulanacaktır.
