En az 7 gerçek ve tüzel kişinin bir araya gelerek dernek kurmaya karar verdikten sonra bir tüzük oluşturması gereklidir. Bu tüzüğe derneğin amaç ve hedefleri ve yapacağı faaliyetler yazılmaktadır. Yukarıda da bahsedildiği üzere, TMK 59’da yer alan hüküm gereğince; derneğin tüzel kişilik kazanabilmesi için kurucuların kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünden iki örneği ve diğer gerekli formları yerleşim yerinin bulunduğu yerin (Derneğin kurulacağı yerin) en büyük mülki amirine vermeleri gerekir. Ancak bu halde dernek kurulabilir.
Türk Medeni Kanunu’nun 58.maddesine göre; Dernek tüzüğünde bulunması zorunlu düzenlemelerin bulunmaması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Eğer derneğin amacı ahlaka ve hukuka uygunsa tüzükte birtakım eksik hususların bulunması derneğin tüzel kişilik kazanabilmesine engel teşkil etmez. Her derneğin mutlaka bir tüzüğü bulunmak zorundadır. Söz konusu tüzükte aşağıda gösterilen konuların belirtilmesi zorunlu ve gereklidir:
• Derneğin adı
• Derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere dernekçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma biçimleri ile ilgili faaliyet alanı
• Derneğe üye olma ve üyelikten çıkmanın şart ve şekilleri
• Genel kurulun toplanma şekli ve zamanı
• Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri
• Yönetim kurulu ve denetim kurulunun görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asıl ve yedek üye sayısı
• Derneğin şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği
• Üyelerin ödemek zorunda olacağı giriş aidat tutarının ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli
• Derneğin borçlanma usulleri
• Derneğin iç denetim şekilleri
• Tüzüğün hangi koşullarda ve nasıl değiştirilebileceği
• Derneğin feshi söz konusu olduğunda mal varlığının tasfiye biçimi
Tüzük derneğin bulunduğu yerdeki en büyük mülki amirliğe sunulduktan sonra kuruluş bildirimi ve verilen belgelerin doğruluğu ve dernek tüzüğü söz konusu makam tarafından 60 gün içinde dosya üzerinden incelenmeye tabi tutulur. Şayet kuruluş bildiriminde ya da tüzükte eksiklik veya kanuna aykırılık varsa veya 7 gerçek/tüzel kişinin gerekli fiil ehliyeti yoksa bunların tespit edilmesi halinde noksanlığın giderilmesi için kuruculara bildirim yapılır. Durumun tebliğinden itibaren 30 gün içinde eksik hususlar tamamlanmaz veya kanuna aykırılık giderilmezse, en büyük mülki amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması için cumhuriyet savcılığına bildirir. Cumhuriyet savcısı gerekli gördüğü takdirde mahkemeden derneğin faaliyetinin tamamen durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir.
